Στο άκουσμα της λέξης «βία», τις περισσότερες φορές, το μυαλό μας πάει στην σωματική βία. Υπάρχει όμως και η περίπτωση της λεκτικής βίας η οποία φαίνεται να είναι εξίσου σημαντική και ικανή να δημιουργήσει ιδιαίτερα προβλήματα στο άτομο που την βιώνει τόσο στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα όσο και στο μέλλον.
Δυστυχώς είναι μία κατάσταση που μπορεί να βιώσουμε σε διάφορους χώρους και σε οποιαδήποτε ηλικία. Έχουμε ακούσει, κατά καιρούς, πως κάποιο άτομο δέχθηκε λεκτική βία στο σχολείο, στον χώρο εργασίας, ακόμα και στο «φιλικό» περιβάλλον, στην σχέση ή στην οικογένεια.
Γενικότερα οπουδήποτε μπορεί να συναντήσουμε άτομα που θεωρούν την λεκτική βία σαν έναν τρόπο συνετισμού, τρόπο να δείξουν την ανώτερη θέση τους, την εξουσία, τρόπο να δείξουν την δύναμή τους και σε αρκετές περιπτώσεις χρησιμοποιούν μία τέτοιου είδους κακή συμπεριφορά πίσω από την οποία κρύβουν την ζήλια, τον φόβο, την πραγματική αδυναμία τους.
Η διαφορά που εντοπίζουμε κυρίως μεταξύ σωματικής και λεκτικής βίας, είναι ότι ουσιαστικά στην δεύτερη περίπτωση μιλάμε καθαρά για ψυχολογική βία η οποία όμως μπορεί να οδηγήσει, το άτομο που την βιώνει, ακόμα και σε ακραίες αντιδράσεις. Έτσι λοιπόν, δεν θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε λιγότερο σημαντική την λεκτική βία από την σωματική, αλλά υπάρχει δυσκολία στο να μπορέσουμε να την αποδείξουμε ή να εξηγήσουμε σε κάποιον πώς αισθανόμαστε βιώνοντας μία τέτοια κατάσταση.
Λεκτική βία – Πόσο μπορεί να επηρεάσει την ψυχολογία και την καθημερινότητά μας;
Σε αυτό το σημείο θα αναλύσουμε κάποια συναισθήματα που μπορούν να δημιουργηθούν όταν βιώνουμε μία τέτοια κατάσταση. Συνήθως παρατηρείται στο άτομο:
- Θυμός
- Φόβος
- Οργή
- Έλλειψη αυτοπεποίθησης
- Έλλειψη αυτοεκτίμησης
- Μοναξιά
- Ανασφάλεια
- Εκδικητική διάθεση
- Αρνητισμό προς όλους
- Καχυποψία
Κάθε ένα από τα παραπάνω μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στον τρόπο που αρχίζουμε να φερόμαστε αλλά και να επηρεάσει αρκετά την καθημερινότητά μας. Σε κάποιες περιπτώσεις, μάλιστα, παρατηρούμε πως ένα άτομο το οποίο δέχεται λεκτική βία για αρκετό χρονικό διάστημα και ίσως από μικρή ηλικία, μπορεί να αρχίσει να πιστεύει ότι του «αξίζει» να του φέρονται με αυτόν τον τρόπο το οποίο φυσικά είναι μία λανθασμένη εντύπωση που του έχει δημιουργηθεί.
Όλα αυτά που προαναφέραμε είναι ικανά να δημιουργήσουν διάφορα συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα στο άτομο και αντιδράσεις στα άκρα. Δηλαδή, μπορεί να παρατηρήσουμε πως έχει αρχίσει να κλείνετε στον εαυτό του, αλλά μπορεί και να αρχίσει να πιστεύει πως πρέπει να κάνει το ίδιο.
Συνήθως βλέπουμε ότι τα άτομα που επιλέγουν μία τέτοια κακή συμπεριφορά, το κάνουν σε άτομα που θεωρούν πιο «αδύναμα» από αυτούς. Άτομα τα οποία πιστεύουν ότι δεν θα μπορέσουν να αντιδράσουν για οποιοδήποτε λόγο την δεδομένη στιγμή.
Λεκτική βία – Περιπτώσεις
1) Στον χώρο εργασίας
Είναι μία από τις περιπτώσεις που δυστυχώς συναντάμε συχνά και κάποιοι υποστηρίζουν πως χειροτερεύει σε περιόδους με υψηλά ποσοστά ανεργίας. Λεκτική βία είτε από τον ίδιο τον εργοδότη που θεωρεί πως βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση είτε από κάποιο άτομο το οποίο βρίσκεται στην εργασία μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ή είναι υψηλότερα στην ιεραρχία.
Τα άτομα που την ασκούν βλέπουν πιο ευάλωτο το άτομο που την δέχεται και συνήθως «ποντάρουν» πάνω στην ανάγκη του ατόμου να διατηρήσει την θέση του στην δουλειά. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που η λεκτική βία συνοδεύεται από την νοοτροπία πως το άτομο που θα την βιώσει θα γίνει πιο δυνατό και θα μάθει να αντιμετωπίζει δύσκολες καταστάσεις. Φυσικά δεν έχουν ιδέα το πόσο επώδυνο είναι όλο αυτό για το άτομο που βιώνει μία τέτοιου είδους κατάσταση.
2) Στη σχέση ή στο γάμο
Σε ακόμη μία περίπτωση που παρατηρούμε το άτομο να δέχεται την λεκτική βία ακόμη και για μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι μέσα σε μία σχέση αλλά περισσότερο μέσα στον γάμο. Δεν θα σταθούμε στο αν αυτό συμβαίνει πιο συχνά σε άντρες ή γυναίκες, αλλά στο ότι η λεκτική βία μέσα σε μία σχέση δημιουργεί ανεπανόρθωτες ζημιές.
Ορισμένες φορές το άτομο παρά το ότι αναγνωρίζει τι συμβαίνει, νιώθει εγκλωβισμένο και για πολλούς και διάφορους λόγους αισθάνεται ότι δεν μπορεί να αποχωρήσει από αυτήν την σχέση. Επιπλέον, σε αυτήν την περίπτωση, επειδή το άτομο δεν μπορεί να απομονωθεί όπως για παράδειγμα στις άλλες περιπτώσεις, φαίνεται να το «συνηθίζει» σιγά σιγά και να γίνεται στοιχείο της καθημερινότητάς του.
Το συναισθηματικό κομμάτι ίσως φέρνει πολλά εμπόδια στο να δούμε τι πραγματικά συμβαίνει μέσα στη σχέση μας. Έτσι λοιπόν μπορεί να ακούσουμε το άτομο που δέχεται την λεκτική βία να δικαιολογεί αυτήν την στάση ακόμα και να προσπαθεί να την παρουσιάσει ως τυχαίο μεμονωμένο περιστατικό. Οι λόγοι που μπορεί να παραμένει ένα άτομο σε μία τέτοιου είδους σχέση, μπορεί να είναι πολλοί και διάφοροι.
3) Στο «φιλικό» περιβάλλον
Μία περίπτωση κατά την οποία θα έπρεπε να συζητήσουμε λίγο περισσότερο με τον εαυτό μας, είναι αυτή στην οποία δεχόμαστε την λεκτική και ψυχολογική βία μέσα στο «φιλικό» περιβάλλον. Για πολλούς από εμάς ίσως να ακούγεται κάτι ξένο και απίθανο να συμβεί και όμως συμβαίνει.
Συνήθως τα άτομα που βρίσκονται σε αυτήν την θέση δείχνουν πιο αδύναμα, πιο ευαίσθητα και ίσως λίγο μοναχικά. Στο συγκεκριμένο «φιλικό» περιβάλλον στο οποίο μπορεί να συμβαίνει κάτι τέτοιο, φαίνεται να μην το έχουν ακριβώς επιλέξει, αλλά για κάποιον λόγο θεωρούν πως σε αυτό το φιλικό περιβάλλον πρέπει να είναι. Θέλουν να πιστεύουν πως η λεκτική και ψυχολογική βία από τους «φίλους» γίνεται στα πλαίσια της «πλάκας».
4) Στην οικογένεια
Την λεκτική βία στην οικογένεια την βιώνει κάποιο άτομο από μικρή ηλικία και συνεχίζεται και μεγαλώνοντας. Πολλές φορές το αναγνωρίζουν και είναι κάτι που πιστεύουν πως θα το αποφύγουν μεγαλώνοντας με την απόκτηση της ανεξαρτησίας τους. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που μπορεί να το αντιλαμβάνονται, αλλά γίνεται κομμάτι της ζωής τους και το κουβαλούν και στην ενήλικη ζωή τους δημιουργώντας περαιτέρω συνέπειες στις προσωπικές τους σχέσεις.
Η λεκτική βία στη οικογένεια επηρεάζει όλα τα μέλη άσχετα με το αν είναι άμεση ή έμμεση. Για παράδειγμα, μπορεί να δέχεται λεκτική βία η μητέρα ή ο πατέρας και να επηρεάζει και τα παιδιά. Υπάρχει ακόμα και η περίπτωση να την δέχεται το ένα παιδί γιατί ίσως να μην πληροί τις προϋποθέσεις των γονιών. Δηλαδή να είναι υπερβολικά ζωηρό ή αντιδραστικό.
Λεκτική βία – Πώς μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε
Παραπάνω είδαμε τις πιο συνηθισμένες περιπτώσεις που συναντούμε την λεκτική βία καθώς επίσης και τα συναισθήματα που μπορεί να δημιουργηθούν στα άτομα που την βιώνουν. Πώς θα μπορούσαμε όμως να τη αντιμετωπίσουμε αν βρεθούμε σε μία τέτοια κατάσταση;
Κάποιοι υποστηρίζουν πως εξαρτάται από τον χαρακτήρα του ατόμου για το πώς θα αντιδράσει. Φυσικά σε αυτό υπάρχει μία δόση αλήθειας, αλλά έχουμε παρατηρήσει άτομα τα οποία φαίνονται αρκετά δυναμικά να έχουν μία τελείως διαφορετική αντίδραση από την αναμενόμενη. Τι συμβαίνει λοιπόν σε αυτές τις περιπτώσεις;
Παρατηρώντας λίγο τον χαρακτήρα ενός ατόμου θα λέγαμε ότι μπορούμε να φανταστούμε πώς θα αντιδρούσε αν κληθεί να αντιμετωπίσει την λεκτική βία από κάποιον. Είναι όμως σημαντικό να τονίσουμε πως ορισμένες φορές παίζουν ρόλο οι συνθήκες αλλά και ο χώρος στον οποίο βρισκόμαστε.
Η λεκτική βία δεν είναι αποδεκτή σε κανέναν χώρο αλλά και από κανέναν προς κανέναν. Δεν μπορεί να γίνει τρόπος συμμόρφωσης, διαπαιδαγώγησης ή σκληραγώγησης. Το πιο πιθανό είναι να φέρει τελείως αντίθετα αποτελέσματα. Επίσης η λεκτική βία από άτομο σε ανώτερη θέση, μόνο ως κατάχρηση εξουσίας μπορεί να θεωρηθεί.
Δεν μπορούμε να πούμε πώς ακριβώς πρέπει να αντιδράσει ο καθένας από εμάς που μπορεί να βρεθεί σε μία τέτοια κατάσταση, αλλά σίγουρα αυτό που πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας είναι ότι δεν πρέπει να το αποδεχτούμε. Είναι μία προσβλητική στάση του ατόμου που την ασκεί και καλό είναι είτε να απομακρυνόμαστε από αυτό το άτομο είτε να δείξουμε με την στάση μας πως δεν το επιτρέπουμε να συμβαίνει. Η παθητική στάση μας, το πιο πιθανό, είναι να μας φέρει σε δύσκολη θέση και να μας δημιουργήσει προβλήματα.