Η δύσπνοια είναι η δυσκολία που αντιμετωπίζουμε στην αναπνοή και μπορεί να οφείλεται σε διάφορα πνευμονικά ή καρδιακά αίτια. Υπάρχει όμως και η περίπτωση της ψυχολογικής δύσπνοιας της οποίας τα αίτια θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε στο συγκεκριμένο άρθρο. Πολύ συχνά ακούμε πώς «όταν αγχώνομαι μου κόβετε η αναπνοή», «έπαθα κρίση πανικού και δεν μπορώ να αναπνεύσω», «νιώθω ένα βάρος και νομίζω ότι κονταίνει η αναπνοή μου»!
Κάποια από αυτά μπορεί να αισθανθούμε μία ή και περισσότερες φορές στη ζωή μας. Φαίνεται η αναπνοή να επηρεάζεται όταν βιώνουμε κάποιες πιεστικές καταστάσεις και ορισμένες φορές νιώθουμε καλύτερα αν πάρουμε μία βαθιά αναπνοή. Την ανάγκη μας για πιο βαθιές αναπνοές μπορεί να παρατηρήσουμε και καθ’ όλη την διάρκεια μιας μέρας που μπορεί να κάνουμε αρνητικές σκέψεις ή να πιεζόμαστε από διάφορες υποχρεώσεις και γενικά πολλές φορές λειτουργεί ανακουφιστικά.
Έχει παρατηρηθεί όμως ότι η ψυχολογική δύσπνοια δεν είναι πάντα συνδεδεμένη με αρνητικές καταστάσεις. Μπορεί να περιμένουμε κάτι με ανυπομονησία, μπορεί να πρόκειται να συναντήσουμε ένα σημαντικό πρόσωπο για εμάς και να παρατηρήσουμε μία δυσκολία στην αναπνοή μας. Παρακάτω θα δούμε τις πιο συνηθισμένες αιτίες που είναι πιθανό να μας δημιουργούν ψυχολογική δύσπνοια. Φυσικά, είναι σημαντικό να επικοινωνήσουμε με ειδικό ώστε να αποκλείσουμε τυχόν παθολογικά αίτια.
Ψυχολογική δύσπνοια – Οι πιο συνηθισμένες αιτίες
1) Έντονο στρες – άγχος
Φαίνεται πως η συγκεκριμένη είναι η πιο συνηθισμένη αιτία κατά την οποία μπορεί να παρατηρήσουμε μία δυσκολία στην αναπνοή μας. Συνήθως λέμε πως οφείλεται στο άγχος μας, αλλά υπάρχει μία διαφορά μεταξύ του στρες και του άγχους αφού το στρες φαίνεται να έχει πολύ μεγαλύτερη διάρκεια, ενώ το άγχος μπορεί να κρατήσει λόγω κάποιας κατάστασης για πολύ λίγο, ακόμα και λίγα λεπτά.
Κάποιες φορές μπορεί να γίνει πιο έντονο και να μας δυσκολέψει και άλλες φορές αισθανόμαστε απλά σαν να έχουμε ένα βάρος. Παρ’ όλα αυτά είναι κάτι που έχουμε την ανάγκη να αντιμετωπίσουμε άμεσα αφού νιώθουμε να μειώνεται η αναπνοή και ίσως μερικές φορές γι’ αυτόν τον λόγο αγχωνόμαστε περισσότερο.
2) Πίεση από τρίτα άτομα
Τελευταία συνειδητοποιούμε ότι πιεζόμαστε από τρίτους με έναν τρόπο που δεν μπορούσαμε μέχρι τώρα να καταλάβουμε. Ενώ η δύσπνοια ήταν κάτι που παρατηρούσαμε συχνά να μας συμβαίνει ωστόσο δεν μπορούσαμε να τα συνδυάσουμε.
Για παράδειγμα, κάποιο χειριστικό άτομο δίπλα σας μπορεί να ασκεί πίεση σε εσάς με αποτέλεσμα να αισθάνεστε «δυσφορία». Συνήθως η ψυχολογική δύσπνοια σε τέτοιες περιπτώσεις δημιουργείται για τον λόγο ότι δεν αντιδρούμε με κάποιον τρόπο. Δεχόμαστε παθητικά καταστάσεις που ίσως ούτε έχουμε επιλέξει ούτε μας ταιριάζουν.
3) Αντιμετώπιση αναπάντεχου γεγονότος
Ένα αναπάντεχο γεγονός μπορεί να είναι η αιτία που βιώνουμε ψυχολογική δύσπνοια. Δεν είναι περίεργο να έχουμε σοκαριστεί τόσο από κάποιο γεγονός που αισθανόμαστε ότι δεν μπορούμε να αναπνεύσουμε με την ίδια άνεση που έχουμε συνηθίσει.
Έτσι λοιπόν ίσως να μην είναι τόσο μεταφορική η έκφραση «μου κόπηκε η ανάσα»! Αισθανόμαστε να μειώνεται η ένταση που αναπνέουμε. Προσπαθούμε να αναπνεύσουμε πιο βαθιά νιώθοντας ότι έτσι θα γεμίσουμε με τον αέρα που έχουμε ανάγκη. Βέβαια, σε αυτήν την περίπτωση παρατηρούμε ότι συνήθως έχει πολύ μικρή διάρκεια.
4) Μεταβατικά στάδια στη ζωή μας
Σε αυτήν την περίπτωση μπορούμε να αντιληφθούμε ότι είναι πιθανό να αντιμετωπίζουμε ψυχολογική δύσπνοια για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Τα μεταβατικά στάδια στη ζωή μας όπως για παράδειγμα, η περίοδος της εγκυμοσύνης, η μετεφηβική περίοδος, ένας χωρισμός και άλλα, είναι δυνατό να δημιουργήσουν συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα τα οποία δεν είναι πάντα εύκολο να διαχειριστούμε άμεσα.
Έτσι λοιπόν, μπορεί να παρατηρήσουμε για ένα χρονικό διάστημα πως αναπνέουμε λίγο πιο «βαριά». Αισθανόμαστε κάποιες ώρες της μέρας δυσφορία η οποία φαίνεται να γίνεται λίγο πιο έντονη τις ώρες που χανόμαστε στις σκέψεις μας δηλαδή, όταν είμαστε μόνοι και κατά τις βραδινές ώρες.
5) Αγωνία
Πώς αισθάνεστε όταν έχετε αγωνία για κάτι που πρόκειται να συμβεί ή για κάτι που περιμένετε; Σε αυτήν την περίπτωση παρατηρούμε πολύ εύκολα αυτό που ονομάζουμε «ψυχολογική δύσπνοια», καθώς επίσης και ταχυπαλμία, ακόμα και μούδιασμα στα άκρα. Ένα βάρος μπροστά, στο σημείο του στέρνου, μας κάνει να νιώθουμε μία σχετική δυσφορία.
6) Μη επιθυμητός τρόπος ζωής – Καθημερινότητα
Όπως καταλαβαίνουμε η ψυχολογική δύσπνοια προκύπτει από πίεση, ένταση, άγχος και άλλες παρόμοιες καταστάσεις. Έτσι λοιπόν, όταν ακολουθούμε έναν μη επιθυμητό τρόπο ζωής και γενικότερα μία καθημερινότητα η οποία δεν μας αντιπροσωπεύει, είναι πιθανό να παρουσιάσουμε ψυχολογική δύσπνοια.
Βέβαια, εννοείται πως στην καθημερινότητά μας είναι δύσκολο να είναι όλα «καλώς καμωμένα», αλλά σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να γίνεται πολύ πιεστική και αγχωτική τόσο που δεν μπορούμε να την ακολουθήσουμε. Είτε γιατί αισθανόμαστε πως βρισκόμαστε σε αδιέξοδο είτε γιατί θεωρούμε πως η αλλαγή που τόσο επιθυμούμε δεν υπάρχει περίπτωση να πραγματοποιηθεί. Επίσης μπορεί να παρατηρήσουμε ότι είμαστε αρκετά απαισιόδοξοι τόσο για το τώρα όσο και για την εξέλιξή μας στο μέλλον.
7) «Βάρη» του παρελθόντος
Καταστάσεις του παρελθόντος που μας δημιούργησαν αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα, ίσως μας φέρνουν μία δυσφορία και στο σήμερα. Γεγονότα που μας έχουν στιγματίσει, δεν είναι περίεργο να δημιουργούν κάποια μορφή ψυχολογικής δύσπνοιας όταν επανέρχονται στο μυαλό μας.
Αρκεί μία στιγμή στο «τώρα» για να επαναφέρει στην μνήμη μας μια εικόνα, ένα γεγονός που μας άγχωσε, μας εκνεύρισε, μας έφερε σε δύσκολη θέση στο παρελθόν. Αυτό μπορεί να συμβεί και με μία γεύση ή μυρωδιά. Ίσως είναι κάτι δυσάρεστο που έχουμε ζήσει και μάλιστα, κάποιοι ισχυρίζονται πως αισθάνθηκαν σαν να το ξαναζούν.
8) Διάστημα κρίσιμων αποφάσεων
Διανύετε μία περίοδο που πρέπει να λάβετε κρίσιμες αποφάσεις; Δεν είναι παράξενο να νιώσετε μία δυσφορία λόγω της πίεσης. Όταν βρισκόμαστε σε κάποιο κομβικό σημείο στο οποίο πρέπει να αποφασίσουμε για κάποια θέματα, μπορεί να αισθανθούμε ότι συχνά μέσα στην μέρα έχουμε ανάγκη από πιο βαθιές ανάσες. Ουσιαστικά η δύσπνοια που νιώθουμε είναι άμεσα συνδεδεμένη με τις σκέψεις μας.
9) Στεναχώρια
Ένας από τους πιο συνηθισμένους λόγους που η ψυχολογική δύσπνοια κάνει την εμφάνισή της, φαίνεται να είναι η στεναχώρια. Όταν βρισκόμαστε σε μία δύσκολα διαχειρίσιμη κατάσταση παρατηρούμε ότι αναστενάζουμε, παίρνουμε βαθιές ανάσες στην προσπάθειά μας να αισθανθούμε καλύτερα. Όπως λέμε συνήθως, όταν είμαστε στεναχωρημένοι, νιώθουμε ένα βάρος μπροστά στην περιοχή του στήθους.
10) Απροσδιόριστες σκέψεις – Ανικανοποίητο
Κάτι που δύσκολα παρατηρούμε αλλά συμβαίνει συχνά, είναι να νιώθουμε δύσπνοια με απροσδιόριστες σκέψεις. Δεν είμαστε ικανοποιημένοι, αλλά δεν γνωρίζουμε το «γιατί». Δεν ξέρουμε δηλαδή τι είναι αυτό που θέλουμε να αλλάξουμε για να αισθανθούμε ικανοποίηση. Σκεφτόμαστε διάφορα και ταυτόχρονα μπορεί να τα αναιρούμε.
Για παράδειγμα, μπορεί να σκεφτόμαστε ότι μας ενοχλεί η πίεση στην δουλειά μας και οι πολλές ευθύνες, αλλά σε λίγα λεπτά σκεφτόμαστε πως την αγαπάμε και μας αρέσει που είμαστε σημαντικοί μέσα σε αυτήν. Η δυσκολία σε αυτήν την περίπτωση είναι ότι δεν μπορούμε να αντιληφθούμε εύκολα πως η δύσπνοια προέρχεται από διάφορες σκέψεις και πληροφορίες που τριγυρνούν στο μυαλό μας.
11) Κρίσεις πανικού
Γνωστές σε όλους μας είναι οι κρίσεις πανικού οι οποίες είναι άμεσα συνδεδεμένες με την ψυχολογική μας κατάσταση την δεδομένη στιγμή. Το βασικότερο σύμπτωμα που αναφέρουν όσοι έχουν βρεθεί σε μία τέτοια κατάσταση, είναι η δύσπνοια. Αισθάνεται το άτομο ότι δεν μπορεί να ανασάνει και αυτό τον αγχώνει ακόμα περισσότερο. Για αυτόν τον λόγο και η άμεση αντιμετώπιση μίας κρίσης πανικού είναι η ρύθμιση της αναπνοής του ατόμου που την βιώνει.
12) Φοβίες
Αρκετοί άνθρωποι έχουν κάποιες φοβίες οι οποίες μπορεί να είναι σοβαρές γιατί τους δυσκολεύουν ιδιάιτερα στην καθημερινότητα και άλλες που φαίνεται στην πραγματικότητα να μην επηρεάζουν την ζωή τους αφού υπάρχουν ελάχιστες πιθανότητες να έρθουν αντιμέτωποι.
Στην πρώτη κατηγορία για παράδειγμα μπορεί να συναντήσουμε την κλειστοφοβία, την αγοραφοβία, την υψοφοβία και άλλες. Στην δεύτερη κατηγορία θα μπορούσαμε να συναντήσουμε την φοβία για τα φίδια. Αν βρισκόμαστε σε μία πόλη, για παράδειγμα και δεν επισκεπτόμαστε μέρη στα οποία θα μπορούσαμε να τα συναντήσουμε τότε μειώνονται πολύ οι πιθανότητες να έρθουμε σε επαφή μαζί τους. Παρ’ όλα αυτά νιώθουμε περίεργα ακόμη και στην σκέψη τους.
Έτσι λοιπόν θα λέγαμε ότι μπορεί να παρατηρήσουμε ψυχολογική δύσπνοια και μόνο που σκεφτόμαστε τις φοβίες μας και στην ιδέα ότι ίσως κάποια στιγμή να βρεθούμε αντιμέτωποι με αυτές.
Ψυχολογική δύσπνοια – Συμβουλές
Όπως αντιλαμβανόμαστε η ψυχολογική δύσπνοια είναι κατάσταση που συνήθως δεν μπορούμε να την αποφύγουμε, ιδιαίτερα σε πιεστικές και αγχωτικές καταστάσεις. Αυτό που θα μπορούσαμε να σας συμβουλέψουμε είναι ότι η ψυχραιμία και σε αυτήν την περίπτωση θα σταθεί πολύτιμος σύμμαχος.
Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε την κατάσταση που βιώνουμε για να την αντιμετωπίσουμε. Αν συνειδητοποιήσετε λοιπόν ότι νιώθετε δύσπνοια λόγω μιας κατάστασης που βιώνετε την δεδομένη στιγμή, θα ήταν πολύ σημαντικό να επικεντρωθείτε στην αναπνοή σας, προσπαθώντας να την ρυθμίσετε.
Ιδιαίτερα αποτελεσματική φαίνεται να είναι η διαφραγματική αναπνοή. Παίρνουμε μία βαθιά ανάσα από την μύτη φουσκώνοντας την κοιλιά και εκπνέουμε σταθερά από το στόμα. Σε κρίσεις πανικού για άμεση αντιμετώπιση, χρησιμοποιείται μία σακούλα μέσα στην οποία αναπνέει το άτομο που βρίσκεται σε αυτήν την κατάσταση. Η ηρεμία που θα μας φέρει η σωστή αναπνοή, θα μας φανεί πολύ σημαντική.