Σε όλες μας θα έχει συμβεί μερικές φορές να νιώθουμε το στόμα μας στεγνό όταν ξυπνάμε. Μία εξήγηση για την πρωινή ξηροστομία είναι η ψυχολογική, καθώς δύναται να συνέβη εξαιτίας έπειτα από μια κατάσταση έντονου άγχους ή απότομης ταραχής. Στην περίπτωση αυτή, πάντως, η πρωινή ξηροστομία δεν είναι ανησυχητική.
Όμως, όταν η πρωινή ξηροστομία επαναλαμβάνεται τακτικά και είναι μόνιμη τότε είναι που ενδέχεται να αποτελεί ένα πρόβλημα υγείας, το οποίο και χρήζει εξέτασης και ιατρικής παρακολούθησης.
Για να μην τα πολυλογούμε τώρα, ας περάσουμε κατευθείαν σε μία πιο ενδελεχή ανασκόπηση του εν λόγω ζητήματος.
Πρωινή ξηροστομία – Τι είναι;
Η πρωινή ξηροστομία είναι η κατάσταση που χαρακτηρίζεται από μια ενοχλητική αίσθηση ξηρότητας στο εσωτερικό της στοματικής κοιλότητας που νιώθουμε όταν ξυπνάμε. Προκύπτει από την ελλιπή ροή της σιέλου (δηλαδή του σάλιου), η οποία ωστόσο είναι υποχρεωτικό να υπάρχει στο στόμα μας προκειμένου το τελευταίο να υγραίνεται.
Οι περισσότερες από εμάς θα έχει τύχει να αισθανθούμε το στόμα μας στεγνό τόσο το πρωί όσο και κατά τη διάρκεια μιας ημέρας αν βιώσουμε έντονο στρες και ταραχθούμε σημαντικά. Στην προκειμένη περίπτωση, όπως προλογίσαμε, δεν αποτελεί κάποιο πρόβλημα υγείας, αλλά είναι φυσιολογικό.
Εντούτοις, όταν η πρωινή ξηροστομία ή ευρύτερα η ξηροστομία κατά τη διάρκεια της μέρας γίνεται συνεχής και είναι μακροχρόνια τότε κατά πάσα πιθανότητα συνιστά πρόβλημα υγείας. Και, προσέξτε! Δεν η πρωινή ξηροστομία αυτή καθαυτή το πρόβλημα υγείας, αλλά το σύμπτωμα κάποιας πιθανής νόσου κάποιας πιθανής ασθένειας.
Πρωινή ξηροστομία – Ποια συμπτωματολογία παρουσιάζεται;
Η πρωινή ξηροστομία είναι αναμφίβολα ένα πρόβλημα που μπορείτε όλες να αντιληφθείτε αρκετά εύκολα. Επειδή όμως εγκυμονεί κι ο κίνδυνος να προβείτε σε εσφαλμένα και βιαστικά συμπεράσματα, δείτε πρώτα τα βασικότερα συμπτώματα που παρουσιάζονται στην πρωινή ξηροστομία. Τα συμπτώματα αυτά είναι τα εξής:
- Αίσθηση (έντονης) ξηρότητας στο στόμα
- Αίσθηση ότι το στόμα «κολλάει»
- Αίσθηση έλλειψης σιέλου
- Στεγνή γλώσσα
- Αίσθηση ξηρότητας και στο λαιμό
- Χείλη σκασμένα, συνήθως στις άκρες τους – στις ενώσεις τους
- Δυσκολία στην κατάποση
- Δυσκολία στη μάσηση
- Δυσκολία στην ομιλία
- Αλλοίωση στη γεύση
- Κακοσμία του στόματος
- Εμφάνιση φλεγμονών στην περιοχή αυτή
- Εμφάνιση τερηδόνας στα δόντια
- Εμφάνιση ουλίτιδας στα δόντια
- Καυσαλγία (αίσθηση καύσου και πόνος) στο στόμα ή στη γλώσσα.
Πρωινή ξηροστομία – Ποιες είναι οι αιτίες της εκδήλωσης του εν λόγω φαινομένου;
Η πρωινή ξηροστομία, όπως προαναφέραμε, είναι απόρροια της μειωμένης παραγωγής ή/και της μειωμένης ροή σιέλου (σάλιου), η οποία παράγεται και ξεκινά την πορεία από τους σιελογόνους αδένες και καταλήγει προς το εσωτερικό της στοματικής κοιλότητας.
1. Ψυχολογική αιτία
Έντονο άγχος, κατάθλιψη ή κατάσταση αιφνίδιας αναταραχής. Ο ψυχολογικός παράγων μπορεί να προκαλέσει την παροδική πρωινή ξηροστομία , η οποία δε συνιστά σε καμία περίπτωση πρόβλημα υγείας, αλλά κάτι το πρόσκαιρο.
2. Φάρμακα
Περισσότερα από 400 φάρμακα έχουν αποδειχθεί ότι έχουν ως μία πιθανή παρενέργειά τους την πρωινή ξηροστομία ή, μάλλον, την ξηροστομία γενικότερα. Η λίστα με τα φάρμακα που ενδέχεται να προκαλέσουν πρωινή ξηροστομία ή ξηροστομία μέσα στη διάρκεια της μέρας είναι πολύ μεγάλη. Μερικά από τα φάρμακα που έχουν ως παρενέργειά τους την ξηροστομία (και την πρωινή ξηροστομία) είναι τα επόμενα: τα αγχολυτικά, τα παυσίπονα, τα αντι-υπερτασικά, τα αντι-ισταμινικά, τα φάρμακα για τη νόσο του Parkinson και πολλά άλλα ακόμα.
3. Χρόνιες ασθένειες
Τέτοιες είναι ο διαβήτης, η νόσος του Parkinson, το AIDS, το αυτοάνοσο νόσημα Sjogren, η πάθηση του Hodgkin και η ρευματοειδής αρθρίτιδα.
4. Κάπνισμα
Η πρωινή ξηροστομία εμφανίζεται πάρα πολύ συχνά στους καπνιστές και αποτελεί απόρροια των συνεχών εισπνοών και εκπνοών που κάνουν κατά τη διάρκεια του καπνίσματος, καθώς επίσης και του ίδιου του καπνού. Και τα δύο (η επίδραση του καπνού και οι συνεχόμενες εισπνοές και εκπνοές) είναι που καθιστούν το στόμα των καπνιστών στεγνό, αφού στεγνώνουν τους βλεννογόνους του τελευταίου.
5. Εμμηνόπαυση
Δεν είναι λίγες οι γυναίκες που, όταν βρίσκονται κατά την περίοδο της εμμηνόπαυσης ή έπειτα από τη διαδικασία της προαναφερθείσας, παρουσιάζουν πρωινή ξηροστομία ή ξηροστομία μέσα στη μέρα τους. Αυτή οφείλεται συγκεκριμένα στην επιρροή των σιελογόνων αδένων από τη μεταβολή που διαδραματίζεται στα επίπεδα των ορμονών.
6. Στοματική αναπνοή
Όσες και όσοι συνηθίζουν να μη χρησιμοποιούν τη μύτη για την αναπνοή τους, ειδικά εκείνες κι εκείνοι που ροχαλίζουν στον ύπνο τους, εμφανίζουν έντονη πρωινή ξηροστομία.
7. Κατάχρηση αλκοόλ
Η κατανάλωση αλκοόλ κατά τις βραδινές ώρες μπορεί να προκαλέσει πρωινή ξηροστομία, ενώ η παρατεταμένη κατανάλωσή του προκαλεί μετά βεβαιότητας ξηροστομία.
8. Ακτινοβολίες και χημειοθεραπείες
Οι διάφορες ακτινοβολίες στην περιοχή του κεφαλιού και τα φάρμακα που δίνονται κατά τη χημειοθεραπεία για την καταπολέμηση του καρκίνου είναι μία από τις βασικές αιτίες που μπορούν να οδηγήσουν σε πρωινή ξηροστομία και συλλήβδην σε ξηροστομία, καθώς επηρεάζουν τη λειτουργία των σιελογόνων αδένων. Η (πρωινή) ξηροστομία που προκαλούν είναι άλλοτε παροδική κι άλλοτε μόνιμη, άλλοτε μερική κι άλλοτε ολική.
Εμετοί, πυρετός, διάρροια, ανεπαρκής κατανάλωση υγρών την προηγούμενη ημέρα κι έντονη εφίδρωση κατά τη διάρκεια της νύχτας είναι ορισμένες επιπλέον αιτίες που δύνανται να οδηγήσουν σε παροδική πρωινή ξηροστομία.
Πρωινή ξηροστομία – Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει;
Η πρωινή ξηροστομία, όπως ασφαλώς και η γενικότερη εμφάνιση ξηρότητας στο στόμα κατά τη διάρκεια της ημέρας, μπορεί να έχει μια σειρά από επιπτώσεις, από άλλα προβλήματα δηλαδή. Τα κυριότερα εξ αυτών είναι τα ακόλουθα:
- Η εμφάνιση τερηδόνας στα δόντια
- Η εμφάνιση ουλίτιδας στα δόντια
- Η κακοσμία του στόματος, ιδίως μόλις ξυπνάμε
- Οι διάφοροι τραυματισμοί στους βλεννογόνους του στόματος
- Οι διάφορες μολύνσεις στο εσωτερικό της στοματικής κοιλότητας
- Έλλειψη συγκράτησης των τεχνητών οδοντοστοιχιών.
Πρωινή ξηροστομία – Τι πρέπει να γίνει για την αντιμετώπιση του συγκεκριμένου προβλήματος;
1. Σωστή διάγνωση
Η αντιμετώπιση της πρωινής ξηροστομίας και της ξηροστομίας γενικώς προαπαιτεί την ορθή διάγνωση της αιτίας ή των αιτιών που έχουν οδηγήσει στην εμφάνιση του προβλήματος. Επομένως, η αντιμετώπιση είναι ξεχωριστή και διαφορετική για κάθε άτομο, αφού η καθεμιά μας και ο καθένας μας πιθανότατα να έχει πρωινή ξηροστομία που οφείλεται σε διαφορετικές αιτίες. Η διάγνωση μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε από ένα ιατρό είτε από έναν οδοντίατρο.
2. Αύξηση υγρών
Σε κάθε περίπτωση, αυτό που όλες και όλοι πρέπει να κάνουμε αν εμφανίσουμε παροδική ή στάσιμη πρωινή ξηροστομία είναι να καταναλώνουμε περισσότερα υγρά κατά τη διάρκεια της μέρας μας.
4. Μείωση καφέ
Η καφεΐνη μπορεί να προκαλέσει αφυδάτωση και άρα ξηρότητα στο στόμα.
5. Μείωση καπνίσματος.
6. Μείωση αλκοόλ
7. Αλλαγή φαρμάκων
Αν διαπιστώσουμε πως η πρωινή ξηροστομία μας οφείλεται εν τέλει στη φαρμακευτική αγωγή που ακολουθούμε είναι απαραίτητο να την αλλάξουμε.
8. Κατανάλωση βοτάνων, όπως είναι το χαμομήλι και το πράσινο τσάι
9. Τσίχλα
Ένας καλός και φυσικός τρόπος για την αντιμετώπιση της πρωινής ξηροστομίας είναι το μάσημα τσίχλας χωρίς ζάχαρη, το οποίο θα ωθήσει τους σιελογόνους αδένες στο να ενεργοποιηθούν και να παράξουν περισσότερο σίελο.
10. Φάρμακα
Αν θεωρηθεί από το γιατρό σας απαραίτητο, υπάρχει φαρμακευτική αγωγή που είναι ειδική για την αρωγή προς τη λειτουργία των σιελογόνων αδένων και επομένως για την αντιμετώπιση της ξηροστομίας.
11. Spray
Υπάρχουν, επιπρόσθετα, και ειδικά σκευάσματα σπρέι που κατ’ ουσίαν περιέχουν τεχνητό σάλιο.