Οι στερητικές δίαιτες που συνήθως χωρίς την αρωγή ειδικού διατροφολόγου ακολουθούμε, η βιασύνη μας να δούμε το δείκτη της ζυγαριάς να πέφτει, η πλήρης αποχή από το φαγητό ή από συγκεκριμένα τρόφιμα διότι έτσι πιστεύουμε ότι θα αδυνατίσουμε και άλλα είναι παράγοντες που οδηγούν στις περισσότερες περιπτώσεις στην επαναπρόσληψη των απολεσθέντων πρώτων κιλών.
Άλλοι λόγοι που μπορεί να μας προκαλέσουν αύξηση βάρους είναι η συνεχής κατανάλωση γλυκών, η υπερκατανάλωση φαγητού μέσα στην ημέρα (όταν οι προσλαμβανόμενες θερμίδες υπερβαίνουν αυτές που «καίμε»), η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ, καθώς επίσης και το υπερβολικό άγχος.
Ναι, όπως το άκουσες. Το παρατεταμένο άγχος ενοχοποιείται όσο και οι υπόλοιποι προαναφερόμενοι παράγοντες. Πώς το στρες αυξάνει το βάρος, θα αναρωτιέσαι. Η απάντηση από ειδικούς ψυχολόγους αλλά και διατροφολόγους βρίσκεται παρακάτω και προτείνουμε σε όλες σας να ρίξουν μια ματιά και να πληροφορηθούν σχετικά με το πώς το στρες αυξάνει το βάρος. Σημαντικό, βέβαια, είναι να δεις τι μπορείς να κάνεις, εσύ που παρατηρείς ότι λόγω άγχους παίρνεις κιλά, οπότε θα σου δώσουμε και μερικούς απλούς, καθημερινούς κι ενδεικτικούς τρόπους για το πώς να χειριστείς την εν λόγω κατάσταση.
Πώς το στρες αυξάνει το βάρος;
Το ερώτημα αυτό είναι υπαρκτό, όπως υπαρκτή είναι και η άμεση αλληλεξάρτηση ψυχολογικού και σωματικού, ψυχικού και βιολογικού, ψυχικής υγείας και σωματικής υγείας, ή – πιο απλά και συγκεκριμένα στην περίπτωσή μας – άγχους κι ευρύτερης ψυχολογικής κατάστασης και μάζας / κιλών.
Μερικές φορές, μπορεί άλλοι παράγοντες να προκαλούν αύξηση του βάρους μας, όπως είναι αυτοί που αναφέραμε στον πρόλογο του παρόντος άρθρου. Πώς το στρες αυξάνει το βάρος στην προκειμένη περίπτωση; Δρα συνδυαστικά και συμπληρωματικά με αυτούς. Για παράδειγμα, εάν είσαι υπερβολικά αγχωμένη για ένα χρονικό διάστημα και συγχρόνως καταναλώνεις πολλά γλυκά ή συχνά – πυκνά σε πιάνουν βραδινές λιγούρες, τότε αυτά τα δύο μαζί ευνοούν την αύξηση του βάρους σου: τόσο το καθένα ξεχωριστά όσο και η ταυτόχρονη επίδρασή τους προς εσένα.
Εντούτοις, πολλάκις συμβαίνει η απάντηση στο ερώτημα περί του πώς το στρες αυξάνει το βάρος να είναι διαφορετική από την προηγούμενη. Πιο ειδικά, από μόνη της η ύπαρξη υπέρ του δέοντος άγχους δρα με έναν συγκεκριμένο μηχανισμό (που θα δούμε παρακάτω), ο οποίος σε κάνει να πεινάς περισσότερο και να τρως περισσότερο φαγητό και γλυκά, σε κάνει να μην μπορείς να μεταβολίσεις με τη φυσιολογική σου ικανότητα, προκαλεί επομένως εξ ολοκλήρου άλλους παράγοντες που ευνοούν την αύξηση του βάρους σου.
Η βασική «πηγή του κακού», συνεπώς, μπορεί να είναι από μόνο του το άγχος, αλλά ενδέχεται να υφίσταται ταυτόχρονη (αρνητική) επίδραση από το άγχος και ενός ή περισσοτέρων άλλων παραγόντων. Πώς το στρες αυξάνει το βάρος, όμως, είναι η ερώτηση που θα μας απασχολήσει πιο αναλυτικά ακριβώς στη συνέχεια, όπου θα δούμε τον τρόπο με τον οποίο επιδρά στον οργανισμό μας.
Η επίδραση της κακής ψυχολογίας: μία πρώτη προσέγγιση
Μία πολύ απλή αλλά συνάμα πραγματική εξήγηση για το πώς το στρες αυξάνει το βάρος είναι το γεγονός ότι όταν μια γυναίκα (ή ένας άνδρας) έχει γενικότερα άσχημη ψυχολογία για κάποιο χρονικό διάστημα τη συνδέει άμεσα με το φαγητό που καταναλώνει. Τόσο το είδος των τροφίμων που επιλέγει, όσο και η ποσότητά τους καθώς επίσης και η συχνότητα με την οποία τα διάφορα αυτά γεύματα καταναλώνονται αποδεδειγμένα τροποποιούνται ανάλογα με την κακή ψυχολογική κατάσταση στην οποία για οποιονδήποτε λόγο βρίσκεται. Οι γυναίκες (όπως και οι άνδρες) ταυτίζουμε τα συναισθήματά μας με την κατανάλωση φαγητού, ενώ η δεύτερη επηρεάζεται έντονα από και συνδέεται άρρηκτα με την πρώτη. Έτσι, ψυχολογικές καταστάσεις όπως το άγχος, η ανία, η συναισθηματική καταπίεση, ακόμα και η κατάθλιψη μπορούν να οδηγήσουν στην υπερκατανάλωση τροφής και κατ’ επέκταση στην αύξηση του σωματικού βάρους μιας γυναίκας. Αυτό, φυσικά, μπορεί να επισυμβαίνει είτε σε συνειδητό είτε σε ασυνείδητο/αυτοματικό επίπεδο, δηλαδή είτε με την εκάστοτε γυναίκα να αντιλαμβάνεται ότι είναι αγχωμένη και τρώει περισσότερο ή χειρότερα απ’ ό,τι συνήθιζε ή να μην το έχει συνειδητοποιήσει.
Η δράση της κορτιζόλης σε περιόδους έντονου στρες: μία πιο τεκμηριωμένη προσέγγιση
Το άγχος μπορεί να συντείνει στην αύξηση του σωματικού βάρους μιας γυναίκας με διάφορους τρόπους. Ένας εξ αυτών – και μάλλον ο συχνότερος – σχετίζεται άμεσα με την κορτιζόλη, μια ορμόνη που παράγεται από το στρες. Οι ποικίλοι και βεβαρημένοι ρόλοι που έχει κάθε γυναίκα να διεκπεραιώσει – μητέρα, εργαζόμενη, νοικοκυρά, φίλη, σύζυγος, αδελφή, κόρη κ.λπ. – τής προκαλούν έντονο άγχος και μάλιστα σε καθημερινή βάση. Εξίσου έντονο μπορεί να είναι το άγχος που βιώνει από ένα μεμονωμένο περιστατικό ή μία πολύ δύσκολη κατάσταση στην οποία έχει βρεθεί.
Όταν, λοιπόν, μια γυναίκα βρίσκεται εκτεθειμένη υπό συνθήκες συνεχούς πίεσης, το σώμα της επηρεάζεται και απελευθερώνει ορισμένες ορμόνες, όπως η προαναφερθείσα. Ο οργανισμός της τότε καλείται αυτόματα να ανταποκριθεί και να αντεπεξέλθει στην όποια κατάσταση επιδιώκει να μεταβάλει την ισορροπία, την ηρεμία και την καλή του εσωτερική κατάσταση.
Για το λόγο αυτό, κάνει τη γυναίκα που βιώνει έντονο το άγχος και την πίεση να νιώθει παράλληλα μία έκρηξη ενέργειας, μία αλλαγή στο μεταβολισμό της, στη ροή του αίματός της αλλά και διάφορες άλλες μεταβολές. Εάν παραμείνει στη συγκεκριμένη κατάσταση για μεγάλο χρονικό διάστημα, η υγεία τίθεται αμέσως σε κίνδυνο και, πέρα από μια σειρά από άλλους κινδύνους, το χρόνιο στρες είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει την αύξηση του σωματικού της βάρους.
Πιο αναλυτικά, όταν μια γυναίκα (το ίδιο ισχύει και για τους άνδρες φυσικά) είναι ιδιαίτερα αγχωμένη είθισται να αισθάνεται ότι είναι και πιο επιρρεπής στο να τρώει συχνότερα αλλά και περισσότερο. Αυτό συμβαίνει διότι η κορτιζόλη, η ορμόνη που – όπως προαναφέραμε – παράγεται από το στρες, εμποδίζει τη φυσιολογική λειτουργία του μεταβολισμού, επιβραδύνοντάς τον και προκαλώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την πρόσληψη περιττών κιλών. Γι’ αυτό, ακόμη κι όταν υποβαλλόμαστε σε μια δίαιτα, ελλοχεύει ο κίνδυνος να μην αποβεί αποδοτική εάν είμαστε αγχωμένες, γεγονός για το οποίο ευθύνη φέρουν οι μεγάλες ποσότητες κορτιζόλης.
Επιπροσθέτως, έχει αποδειχθεί ότι τα άτομα που πάσχουν από χρόνιο άγχος, καθώς και όσοι κατά περιόδους κατακλύζονται από πολύ στρες, τείνουν να έχουν λιγούρες, να ποθούν δηλαδή να καταναλώνουν περισσότερα λιπαρά από την τροφή τους, τα οποία μπορεί να προέρχονται τόσο από αλμυρά όσο και από γλυκά / ζαχαρούχα τρόφιμα. Τα τρόφιμα αυτά είναι που τους προσδίδουν περιττά κιλά, σαφώς.
Συμπερασματικά
Πώς το στρες αυξάνει το βάρος, λοιπόν; Γιατί μπορεί εσύ να παρατηρείς ότι παχαίνεις ενώ, όπως νομίζεις, δεν τρως περισσότερο; Γιατί ενδέχεται να νιώθεις πιο συχνά πεινασμένη ή να έχεις λιγούρες κι έτσι να παίρνεις κιλά; Σε όλα αυτά μία πιθανή απάντηση έχει να κάνει με το στρες.
Η αύξηση βάρους εξαιτίας του στρες είναι ένα σύνηθες και υφιστάμενο φαινόμενο. Η ερμηνεία του έγκειται στο γεγονός ότι τόσο μια ευρύτερη κακή ψυχολογική και συναισθηματική κατάσταση όσο και , πιο συγκεκριμένα, η κυριάρχηση από έντονο άγχος (το οποίο προωθεί την παραγωγή της κορτιζόλης) κατηγορούνται αποδεδειγμένα για την πιθανή αύξηση του σωματικού βάρους. Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό για τη σωματική και ψυχική μας υγεία να φροντίζουμε έτσι ώστε, όταν κάτι τέτοιο συμβεί, να είμαστε σε θέση να το χειριστούμε και να το αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά.
Πώς να χειριστείς το συγκεκριμένο πρόβλημα;
Πέραν από την αρωγή και τις πολύ συγκεκριμένες συμβουλές, συμπεριφορικές αλλαγές, διατροφικές αλλαγές, μεταβολές στον τρόπο σκέψης σου και λοιπά, που μία / ένας ειδικός ψυχολόγος μπορεί να σου προσφέρει, εμείς θα σου δώσουμε ορισμένες πρακτικές συμβουλές, για απλές αλλαγές στην καθημερινότητά σου, που μέρα με τη μέρα θα σε βοηθήσουν σίγουρα με τη διαχείριση και εν τέλει την απαλλαγή σου από το εν λόγω ζήτημα, από το να παίρνεις δηλαδή βάρος εξαιτίας του άγχους σου.
1) Πληροφορήσου για το ζήτημα
Αν θέλεις να διαχειριστείς κάτι, ό,τι κι αν είναι αυτό, είναι εκ των ων ουκ άνευ να γνωρίζεις όσο πιο πολλά γίνεται σχετικά με το τι είναι αυτό το «κάτι», τι σου προκαλεί, πώς δρα κ.ο.κ. Έτσι, είναι μείζονος σημασίας να γνωρίζεις πέντε πράγματα αναφορικά με το πώς το στρες αυξάνει το βάρος, προκειμένου να πληροφορηθείς για το τι είναι αυτό και να μπορέσεις να το αντιμετωπίσεις. Εμείς σου αναφέραμε ορισμένες χρήσιμες πληροφορίες· εσύ μπορείς να αναζητήσεις περαιτέρω. Έχοντας γνώση του προβλήματος, παύει να αποτελεί έναν απρόσωπο εχθρό που σε στοιχειώνει.
2) Επιδίωξε την ξεκούραση
Ένας επαρκής ύπνος κατά τις βραδινές ώρες κι ενδεχομένως ένας μικρός ύπνος κατά το μεσημέρι προκειμένου να … γεμίζουν οι μπαταρίες· λίγα λεπτά διάλειμμα έπειτα από εργασία 45 – 60 λεπτών, σε ο,τιδήποτε κι αν κάνεις και θεωρείται «εργασία» – από τη δουλειά σου έως τις οικιακές εργασίες ή τη μελέτη μαθημάτων· μερικά λεπτά καθισιού σε μία αναπαυτική πολυθρόνα ή καρέκλα όποτε νιώθεις πίεση, κόπωση, εξάντληση ανεξάρτητα από το τι είναι αυτό που σε κάνει να αισθάνεσαι έτσι, και ούτω καθεξής. Επιδίωκε να ξεκουράζεις το σώμα και το μυαλό σου, διότι έτσι θα αρχίσεις να απαλλάσσεσαι από το άγχος και σιγά – σιγά θα πάψει να σε απασχολεί το πώς το στρες αυξάνει το βάρος.
3) Ένταξε την άσκηση στην καθημερινότητά σου
Μη σε εκπλήσσει το γεγονός ότι τόσο εμείς όσο και κάθε ειδικός θα σου πρότεινε να γυμνάζεσαι έστω και λίγο μέσα στην εβδομάδα σου προκειμένου να μετριάσεις το άγχος που σε κατακλύζει, να σταματήσεις να προσλαμβάνεις βάρος, αλλά και να χάνεις σταδιακά τα περιττά κιλά. Τα οφέλη της άσκησης είναι πάμπολλα: εκτόνωση ενέργειας, ξεδίπλωση δημιουργικότητας και παραγωγικότητας, αίσθημα πληρότητας και ευεξίας, καλύτερη αυτό-εικόνα και αυτό-αντίληψη για το σώμα και τις ατομικές δυνατότητες, απώλεια συσσωρευμένου λίπους και παραπανίσιων κιλών και άλλα. Τουλάχιστον 30 λεπτά άσκησης, επομένως, για τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα. Το είδος της άσκησης το αφήνουμε σε εσένα, αφού μπορείς να επιλέξεις από το βάδην έως το χορό, από το γυμναστήριο έως την ποδηλασία, από το aerobic έως το kick boxing, από την κολύμβηση έως κάποια άλλη πολεμική τέχνη, ανάλογα με τα γούστα και τα ενδιαφέροντά σου.
4) Άλλαξε συγκεκριμένα πραγματάκια στη διατροφή σου
Επιτακτική κρίνεται η αλλαγή στη διατροφική σου συμπεριφορά εάν θέλεις να μάθεις πώς να χειριστείς αποτελεσματικά το ζήτημα περί αύξησης του βάρους σου εξαιτίας (και) του στρες που σε καταβάλει. Ξεκίνησε με το να τρως έστω ένα φρούτο ως δεκατιανό ή απογευματινό σνακ, να πίνεις τουλάχιστον 1 λίτρο νερό την ημέρα και εβδομάδα με την εβδομάδα να το αυξάνεις έστω κατά 100 ml, να πίνεις ένας φρεσκοστυμμένο χυμό πορτοκάλι με το πρωινό σου, να περιορίσεις τα τηγανητά φαγητά σε 1 γεύμα την εβδομάδα, να περιορίσεις την κατανάλωση γλυκών στο 1 την εβδομάδα (π.χ. 1 παγωτό πύραυλο, 1 κομμάτι από γλυκό ταψιού, 1 σοκολάτα κ.λπ.) ή στις 2 σοκοφρέτες ή 2 μπάλες παγωτό και να περιορίσεις την κατανάλωση αλκοόλ στα 2 – 3 ποτήρια κρασί ή άλλα ποτά (π.χ. μπύρες ή βότκα) την εβδομάδα. Μόνο εφαρμόζοντας αυτά θα δεις μέσα στις πρώτες εβδομάδες να χάνεις βάρος, να νιώθεις ευεξία και περισσότερη χαρά, να αισθάνεσαι πιο δραστήρια και με πιο πολλή όρεξη, οπότε θα θελήσεις να τα συνεχίσεις και να τα υιοθετήσεις εν τέλει ως τη συνήθη διατροφική σου συμπεριφορά!