Όλα τα βότανα που μας έχει χαρίσει η φύση έχουν μεγάλη σημασία για εμάς χάρη στις ευεργετικές τους ιδιότητες. Τα περισσότερα από αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν όχι μόνο στη μαγειρική και γενικά στη διατροφή μας, αλλά και ως θεραπευτικά ή καλλυντικά μέσα. Τα χαρακτηριστικά και η δράση τους τα καθιστούν πάρα πού αξιόλογα και χρήσιμα για τον άνθρωπο.
Για τους παραπάνω λόγους, θα θέλαμε να παρουσιάσουμε στη συνέχεια του άρθρου μια κατά κάποιον τρόπο μικρή εγκυκλοπαίδεια βοτάνων, όπου θα γνωστοποιήσει τις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά των κυριότερων βοτάνων της φύσης και θα μπορεί κάποιος να ανατρέχει σε αυτή ανάλογα τη περίπτωση και το εκάστοτε πρόβλημά του.
Εγκυκλοπαίδεια βοτάνων – Χαρακτηριστικά και ιδιότητες
Χαμομήλι
Ξεκινάμε την εγκυκλοπαίδεια βοτάνων, με ένα από τα πιο γνωστά και καθιερωμένα βότανα, το ευρέως χρησιμοποιούμενο χαμομήλι. Η ιστορία και χρήση του πρέπει να ξέρουμε ότι ξεκινάει ήδη από την αρχαιότητα. Πρόκειται για αρωματικό φυτό την όψη του οποίου όλοι γνωρίζουμε. Στα συστατικά του ανήκουν οι ουσίες: ταννίνες, φλαβονοειδή, κουμαρίνες, πτητικό έλαιο. Ως προς τις ιδιότητες και τα οφέλη του, έχει δράση απολυμαντική, χαλαρωτική, διουρητική, είναι αντισπασμωδικό, καταπολεμάει προβλήματα στο στομάχι, κολικούς, έλκος, κρυολογήματα, αλλά και καταπραΰνει τις φλογώσεις. Επίσης, δρα κατά της δυσκοιλιότητας, είναι χωνευτικό, τονώνει γενικά και τέλος έχει αποδειχτεί ότι μπορεί να επουλώσει πληγές.
Δυόσμος
Ο δυόσμος είναι ένα βότανο που χρησιμοποιείται πολύ στη μαγειρική και είναι γνωστό για το άρωμα που προσδίδει σε φαγητά και ποτά. Όμως, δεν είναι μόνο αυτό. Διαθέτει και αυτό θεραπευτικές ιδιότητες. Πρώτα απ’ όλα, συμβάλλει στη σωστή λειτουργία της πέψης και στη χολή. Επίσης, βοηθάει να αποβάλλονται τα αέρια, είναι σπασμολυτικός και τονωτικός. Ο δυόσμος επιπλέον με τα φρέσκα του φύλλα μπορεί να καταπραΰνει πονοκέφαλο αλλά και πόνους από ρευματισμούς. (τρίβουμε τα φύλλα στην αντίστοιχη περιοχή). Ως αιθέριο έλαιο μπορεί να βοηθήσει κατά της αμυγδαλίτιδας ή φλεγμονών του ρινοφάρυγγα καθώς και στην ουλίτιδα, κάνοντας γαργάρες.
Γλυκάνισο
Το γλυκάνισο ήταν πολύ γνωστό στην Αίγυπτο και στην αρχαία Ελλάδα. Χρησιμοποιούνταν εδώ και χιλιάδες χρόνια για διάφορους θεραπευτικούς σκοπούς. Στη σύσταση του περιέχονται λιπαρά οξέα, στερόλες, φαλαινοειδή, πρωτεΐνες και πτητικό έλαιο. Μπορεί να εφαρμοστεί για να βοηθήσει στη σωστή πέψη και να ανακουφίσει διάφορες παθήσεις του στομάχου και του εντέρου, επίσης βοηθάει σε αναπνευστικά ζητήματα και βήχα, στο άσθμα και άλλα βρογχικά, είναι αντιπυρετικό και εφιδρωτικό κι ακόμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως διουρητικό αλλά και ως καταπραϋντικό για πόνους στα δόντια. Τέλος, λέγεται ότι μπορεί να αυξήσει το μητρικό γάλα γι αυτό και είναι κατάλληλο για τις θηλάζουσες.
Βαλεριάνα
Η βαλεριάνα είναι ένα φυτό που χρόνια πριν είχε ανακαλυφθεί ως ηρεμιστικό και χαλαρωτικό μέσο. Χάρη στα συστατικά της διαθέτει καταπραϋντικές, σπασμολυτικές, ηρεμιστικές και κατευναστικές ιδιότητες. Είναι πολύ γνωστή η χρήση της για ήρεμο και ξεκούραστο ύπνο. Μπορεί να ανακουφίσει τα νεύρα, την ένταση και το έντονο στρες. Επίσης, συμβάλλει στην καταπολέμηση του πονοκεφάλου και της ημικρανίας. Τέλος, η βαλεριάνα μπορεί να ανακουφίσει μυϊκούς πόνους και πιάσιμο σε μέρη του σώματος (αυχένας, ώμοι).
Αγγελική
Η αγγελική θεωρούνταν ήδη από την αρχαιότητα ένα φαρμακευτικό φυτό με πολύτιμες ιδιότητες. Στη σύστασή της υπάρχει ένα πτητικό έλαιο το οποίο περιέχει κουμαρίνες, λακτόνες και β-φελλανδένιο. Ως προς τη δράση της, η αγγελική είναι σπασμολυτική διουρητική, χωνευτική και τονωτική. Επίσης, λειτουργεί ως ένα θερμαντικό και εμμηναγωγό βότανο.
Λεβάντα
Η λεβάντα είναι ένα βότανο πολύ γνωστό για το έντονο ευχάριστο άρωμά του. Χρησιμοποιείται σε μεγάλο βαθμό στην αρωματοθεραπεία. Διαθέτει όμως και άλλες θεραπευτικές ιδιότητες. Στη σύστασή του περιέχεται πτητικό έλαιο με πάρα πολλά συστατικά. Καταπολεμάει εγκαύματα και ουλές, ως έλαιο είναι αντιμικροβιακό, αντιπαροξυσμικό και χαλαρωτικό. Γενικά ως βότανο έχει δράση χαλαρωτική, είναι σπασμολυτικό, τονωτικό, αντισηπτικό και αντιβακτηριδιακό, καθώς και αναλγητικό. Συμβάλλει επίσης στην καταπολέμηση πονοκεφάλων, στη δυσπεψία δρα ως χωνευτικό καθώς και στους κολικούς. Τέλος, χρησιμοποιείται κατά της κακοσμίας.
Λουίζα
Η λουίζα είναι ένα φυτό που έχει τις ρίζες του στο Μεξικό και αποτελεί πολύ δημοφιλές βότανο ως αφέψημα. Τη συγκαταλέγουμε και αυτή στην εγκυκλοπαίδεια βοτάνων λόγω της σύστασης και των χαρακτηριστικών της. Το πτητικό έλαιο που έχει αποτελείται από ουσίες όπως φλαβονοειδή, κιτρόλη, ταννίνες, λεμονένιο, κ.ά. Διαθέτει ιδιότητες ηρεμιστικές, τονωτικές και χωνευτικές. Θεωρείται επίσης πως έχει αποτοξινωτική δράση και συστήνεται σε άτομα που ενδιαφέρονται για απώλεια βάρους και αδυνάτισμα. Τέλος, η λουίζα δίνει γενικά μια αίσθηση ευεξίας όταν την καταναλώνουμε.
Τσάι του βουνού
Αγαπημένο από την κατηγορία των βοτάνων και ευρέως χρησιμοποιούμενο. Καταναλώνεται συνήθως ως αφέψημα. Στη σύστασή του αποτελείται από έλαια, φλαβονοειδή, κουρκουμίνη, καρυοφυλλίνη και τριτερπενικά οξέα. Τα φλαβονοειδή του λειτουργούν πολύ θετικά στη λειτουργία του κυκλοφορικού μας. Οι πιο γνωστές θεραπευτικές του δράσεις είναι η αντιοξειδωτική, η αντιφλεγμονώδης, αντιθρομβωτική, σπασμολυτική, αντιπυρετική και ηρεμιστική, Επίσης, συμβάλλει στην καταπολέμηση υπέρτασης, πονόλαιμου και κρυολογήματος γενικά, αλλά είναι και πολύ καλή λύση για δυσπεψία, στομαχόπονο και λειτουργεί τέλος, ως διουρητικό.
Δεντρολίβανο
Το δεντρολίβανο προέρχεται από τη Νότια Ευρώπη και χρόνια πριν ήταν γνωστό ως ενισχυτικό της μνήμης. Ως προς τη σύστασή του αποτελείται από φαλαινοειδή, ταννίνες και πτητικό έλαιο με διάφορες ουσίες. Σχετικά με τις ευεργετικές του δράσεις, δε θα μπορούσε να λείπει από την εγκυκλοπαίδεια βοτάνων που παρουσιάζουμε. Θεωρείται τονωτικό, βοηθάει στη σωστή λειτουργία της πέψης, στη χοή και στο συκώτι. Είναι και αυτό αντιοξειδωτικό, δυναμώνει και προστατεύει το ανοσοποιητικό μας, ενισχύει τη λειτουργία της καρδιάς, βοηθάει στην αρτηριοσκλήρυνση και διεγείρει την κυκλοφορία του αίματος. Μπορεί επίσης να συμβάλλει στην ομαλή λειτουργία του έμμηνου κύκλου και να ρυθμίσει τη μητρορραγία. Το δεντρολίβανο διαθέτει στυπτική δράση, είναι κατάλληλο για την καταπολέμηση ατονίας και κούρασης, δρα κατά του άγχους, της κατάθλιψης και της αϋπνίας. Το βότανο αυτό επίσης βοηθάει στα κρυολογήματος και σε αναπνευστικά ζητήματα, είναι σπασμολυτικό, έχει δράση αντισηπτική και αντιβακτηριδιακή, είναι εφιδρωτικό και τέλος, όπως προείπαμε συμβάλλει στην καλή λειτουργία της μνήμης αλλά θεωρείται και αφροδισιακό.
Μαντζουράνα
Η μαντζουράνα είναι ένα φυτό της Μεσογείου και διαθέτει διάφορες φαρμακευτικές και θεραπευτικές ιδιότητες. Περιέχει ουσίες πικρές, πτητικές και στυπτικές χάρη στις οποίες μπορεί να βοηθήσει τη λειτουργία της πέψης . Λέγεται ότι συμβάλλει και την ανακούφιση άγχους ή κατάθλιψης μαζί με κάποια άλλα βότανα. Μπορεί να εφαρμοστεί ως κατάπλασμα για πληγές ή πρηξίματα, να ανακουφίσει μυαλγίες και σταμπουλήγματα. Επειδή σε μεγάλη ποσότητα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα όπως παραισθήσεις ή ζαλάδα δεν προτείνεται η πολύ μεγάλη κατανάλωσή της ως αφέψημα.
Θυμάρι
Το θυμάρι είναι γνωστό από αρχαιοτάτων χρόνων και πλέον καλλιεργείται παγκόσμια. Το πτητικό του έλαιο περιέχει ουσίες όπως φλαβονοειδή, ταννίνες, θυμόλη, κινεόλη, κ.ά. Το αφέψημα από το θυμάρι μπορεί να καταπολεμήσει την αίσθηση φουσκώματος αλλά και την αίσθηση ατονίας. Επίσης, το θυμάρι μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ανακουφίσει ρευματισμούς αν το προσθέσεις στο νερό που κάνεις μπάνιο. Στις κυριότερες ιδιότητες που βοτάνου ανήκουν οι αντισηπτικές αλλά και αναισθητικές. Μπορεί να ανακουφίσει στομαχικά και εντερικά προβλήματα, γρίπη, βήχα, συνάχι αλλά και να συμβάλλει στην καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος.
Φασκόμηλο
Ένα άλλο βότανο πολύτιμο και γνωστό για την ευεργετική του δράση είναι το φασκόμηλο. Οι ιδιότητές του έχουν ανακαλυφθεί από την εποχή της αρχαιότητας.
Ως αφέψημα θεωρείται το πιο κατάλληλο για προβλήματα όπως φαρυγγίτιδα, ουλίτιδα, τραυματισμοί και άλλα εντός της στοματικής κοιλότητας. Επίσης, το φασκόμηλο έχει ιδιότητες τονωτικές για την καρδιά και δρα κατά των νευραλγιών. Διαθέτει αντιφλεγμονώδη δράση χάρη στο ροζμαρικό οξύ που περιέχει στη σύστασή του και επίσης μπορεί να καταπραΰνει μυϊκούς πόνους χάρη στο πτητικό του έλαιο. Τέλος, τα φύλλα του έχουν ιδιότητες σπασμολυτικές αντισηπτικές και αποχρεμπτικές.
Ευκάλυπτος
Ο ευκάλυπτος έχει τις ρίζες του στην Αυστραλία και θεωρείται παραδοσιακό γιατρικό. Μάλιστα, είχε χρησιμοποιηθεί δεκαετίες πριν ως θεραπεία για την ελονοσία αλλά και ως αντισηπτικό για τα πληγές και για τα ιατρικά εργαλεία. Στη σύστασή του υπάρχουν φαλαινοειδή και πτητικό έλαιο με διάφορες ουσίες. Ο ευκάλυπτος διαθέτει αντιπυρετικές και αντισηπτικές ιδιότητες, είναι αντισπασμωτικό και έχει θετική επίδραση στο βήχα και στους φυματικούς. Συμβάλλει στην ανακούφιση της δυσπεψίας και βοηθάει να μας ανοίξει η όρεξη, είναι επουλωτικό για τις πηγές, παυσίπονο και θερμαντικό. Σύμφωνα με έρευνες, επίσης έχει την ικανότητα να σκοτώσει ένα συγκεκριμένο βακτήριο το influenza Α, που είναι ο ιός ο οποίος οδηγεί σε βαριά μορφή γρίπης.
Τσουκνίδα
Η σύσταση της τσουκνίδας αποτελείται από φλαβονοειδή, άμινες, ανόργανα συστατικά και γλυκοκινόνη. Βασικό χαρακτηριστικό της είναι η δράση κατά της αναιμίας καθώς μπορεί να πάρει από το χώμα μέταλλα και κυρίως σίδηρο και έτσι γίνεται πολύ καλό τονωτικό. Περιέχει βιταμίνη C και βοηθάει τον οργανισμό μας να απορροφά το σίδηρο. Η τσουκνίδα , επίσης, μπορεί να καταπολεμήσει ουρικό οξύ, να ανακουφίσει αρθρίτιδα και ποδάγρα και διαθέτει στυπτική δράση επομένως είναι κατάλληλο κατά της αιμορραγίας. Τέλος, έχει την ικανότητα να δρα κατά των εκζεμάτων και κυρίως να καταπολεμεί το νευρικό έκζεμα.
Τίλιο (φλαμούρι)
Το φλαμούρι είναι γνωστό από τα αρχαία χρόνια. Η σύστασή του αποτελείται από φαβονοειδή, ταννίνες, καφεϊκό οξύ, γλίσχραμα. Ως προς τις ευεργετικές του ιδιότητες, είναι ηρεμιστικό, εφιδρωτικό αλλά και αντισπασμωδικό. Επιπλέον μπορεί να ανακουφίσει από συμπτώματα γρίπης και κρυολογήματος και καταπολεμεί τον πυρετό. Συμβάλλει θετικά στην καλή κυκλοφορία του αίματος, στη θεραπεία της αρτηριοσκλήρωσης και τέλος είναι ιδανικό αντισηπτικό.