Η λέξη φόβος και η λέξη φοβία ερμηνεύουν δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα και για αυτό το λόγο δεν θα πρέπει να συγχέονται. Ο φόβος αναφέρεται σε έναν υπαρκτό κίνδυνο π.χ. μας επιτίθενται άγνωστοι στο δρόμο. Η φοβία είναι μια κατάσταση στην οποία δεν υπάρχει άμεσα υπαρκτός κίνδυνος. Θα λέγαμε ότι η φοβία δημιουργείται μέσα στο μυαλό ενός ανθρώπου και δυστυχώς πολλές φορές μετατρέπει τη ζωή του σε κόλαση. Έτσι … ο άνθρωπος δυσκολεύεται να κάνει απλά καθημερινά πράγματα όπως να ρωτήσει για μια πληροφορία, να πάει στην τράπεζα για μια δουλειά ή σε μια δημόσια υπηρεσία., κ.τ.λ. Τι είναι όμως οι φοβίες, πώς δημιουργούνται και ποιες είναι οι πιο συνηθισμένες; Μπορούμε να κάνουμε κάτι έτσι ώστε να τις ξεπεράσουμε; Εμείς στο ηλεκτρονικό περιοδικό Δυναμική Γυναίκα απαντάμε σε όλα αυτά τα ερωτήματα.
Τι είναι οι φοβίες;
Οι φοβίες στην πραγματικότητα είναι διάφοροι φόβοι του ανθρώπου (συνήθως σε υπερβολικό βαθμό) για έναν μη υπαρκτό ή άμεσο κίνδυνο.
Πώς δημιουργούνται οι φοβίες;
Οι φοβίες μπορούν να δημιουργηθούν από διάφορες αιτίες. Η πιο συνηθισμένη αιτία είναι οι διάφορες αρνητικές καταστάσεις – βιώματα ενός γεγονότος. Ο άνθρωπος σε αυτή την περίπτωση είναι πιθανόν να αποκτήσει φοβία σε αυτό το γεγονός. Αν για παράδειγμα ένας σκύλος δαγκώσει έναν άνθρωπο, τότε ο άνθρωπος μπορεί να αποκτήσει φοβία στα σκυλιά και να φοβάται ακόμα και ένα πολύ μικρό σκυλάκι που είναι ασύγκριτα μικρότερο σε σχέση με το μέγεθος του ανθρώπου. Μια άλλη αιτία που είναι πιθανόν να προκαλέσει φοβία είναι η πίεση – το άγχος μιας ενδεχόμενης αποτυχίας. Ένα παράδειγμα αποτελεί η οδήγηση. Ο άνθρωπος αποκτάει φοβία στην οδήγηση από το άγχος του και την αγωνία του να μην προκαλέσει κάποιο ατύχημα. Έτσι … σιγά σιγά το θέμα οδήγησης γίνεται μια δυσάρεστη κατάσταση ώσπου στο τέλος προσπαθεί να το αποφύγει με κάθε τρόπο.
Ποιες είναι οι πιο συνηθισμένες φοβίες;
Οι πιο συνηθισμένες φοβίες θα λέγαμε ότι είναι:
Αγοραφοβία:
Οι περισσότεροι άνθρωποι που “πάσχουν” από αγοραφοβία είναι γυναίκες. Η αγοραφοβία είναι μια κατάσταση στην οποία ο άνθρωπος νιώθει απίστευτο άγχος – φόβο – τρόμο όταν βρεθεί σε κάποιο χώρο στον οποίο ο ίδιος θεωρεί ότι δεν μπορεί να “ξεφύγει” άμεσα. Γενικά θα λέγαμε ότι τα άτομα με αγοραφοβία προσπαθούν να αποφεύγουν μέρη που συχνάζουν πολλά άτομα ενώ νιώθουν ιδιαίτερα ανασφαλή αν δεν συνοδεύονται από κάποιο οικείο πρόσωπο. Σε πολλές περιπτώσεις η αγοραφοβία είναι τόσο έντονη που κάνει μαρτύριο τη ζωή των ανθρώπων αφού η καθημερινότητα γίνεται “δυσβάσταχτη”.
Κλειστοφοβία:
Άλλη μια πολύ συνηθισμένη φοβία είναι η κλειστοφοβία. Σύμφωνα με αυτή, ο άνθρωπος νιώθει μεγάλο κίνδυνο και “πανικό” όταν βρίσκεται σε κάποιο κλειστό χώρο ιδιαίτερα δε στην περίπτωση που θεωρεί ότι δεν μπορεί να ξεφύγει άμεσα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το ασανσέρ. Τα άτομα που έχουν κλειστοφοβία πανικοβάλλονται πολύ εύκολα αν βρεθούν μέσα σε ένα ασανσέρ ειδικά στην περίπτωση που παρουσιάσει κάποια δυσλειτουργία.
Υψοφοβία – ακροφοβία:
Το ύψος προκαλεί δέος και φόβο σε πολλούς ανθρώπους. Αυτό βέβαια διαφέρει πολύ από την υψοφοβία. Στην υψοφοβία ο άνθρωπος κυριολεκτικά “χλομιάζει” όταν βρεθεί κοντά σε ένα μέρος που έχει κάποιο ύψος. Επίσης είναι πολύ πιθανόν να νιώθει ότι ζαλίζεται και να σφίγγει το σώμα του ή να κρατιέται πάρα πολύ σφιχτά από κάποιο αντικείμενο που θεωρεί ότι του δίνει ασφάλεια.
Φοβίες για έντομα- ζώα
Ορισμένες πολύ συνηθισμένες φοβίες αφορούν διάφορα έντομα ή ζώα. Οι πιο συνηθισμένες από αυτές είναι η αραχνοφοβία, ο φόβος για τα φίδια, ο φόβος για τα τρωκτικά, για τα σκυλιά, κ.τ.λ.
Η κοινωνική φοβία
Η κοινωνική φοβία δεν θα πρέπει να συγχέεται με την αγοραφοβία. Η κοινωνική φοβία είναι μια κατάσταση στην οποία ο άνθρωπος φοβάται μήπως δεν τα καταφέρει – μήπως γίνει ρεζίλι – μήπως τον σχολιάσουν αρνητικά, κ.τ.λ. ακόμα και όταν κάνει ένα απλό πράγμα. Αφορά κυρίως κοινωνικές καταστάσεις ή συναναστροφές με άλλους ανθρώπους. Οι άνθρωποι που “πάσχουν” από αυτό το φαινόμενο θεωρούν ιδιαίτερα δύσκολο να είναι ομιλητές σε ένα ακροατήριο επειδή θεωρούν ότι εκείνη την ώρα κρίνονται.
Πώς θα ξεπεράσουμε τις φοβίες;
Ορισμένα πράγματα που βοηθούν στο να ξεπεράσουμε τις φοβίες είναι:
- Επίσκεψη σε ειδικό: Η επίσκεψη σε έναν ειδικό όπως για παράδειγμα έναν ψυχολόγο είναι ένα από τα πρώτα πράγματα που πρέπει να γίνουν. Οι ειδικοί γνωρίζουν περισσότερα για αυτά τα προβλήματα και σίγουρα είναι σε θέση να βοηθήσουν πολύ την κατάσταση. Η επίσκεψη σε έναν ψυχολόγο δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αποτελεί ταμπού.
- Επίγνωση: Η επίγνωση του προβλήματος είναι πάντα μια καλή αρχή για την επίλυση του. ο άνθρωπος θα πρέπει να σκεφτεί τι είναι ακριβώς αυτό που τον φοβίζει, πότε συμβαίνει και γιατί. Αν τα κάνει όλα αυτά τότε έχει κάνει ένα μεγάλο βήμα.
- Επαναπρογραμματισμός της σκέψης: Οι φοβίες υπάρχουν επειδή έχουν ριζώσει στο μυαλό του ανθρώπου. Για να λυθεί πραγματικά το πρόβλημα, ο “ασθενής” θα πρέπει να μάθει να σκέφτεται με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο. Αυτό δεν είναι εύκολο πράγμα παρόλα αυτά υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι που το έχουν καταφέρει. Και σε αυτή την περίπτωση ένας ειδικος μπορεί να βοηθήσει πολύ.
-
Τεχνητό – σταδιακό πρόβλημα: Ο άνθρωπος προσπαθεί με τεχνητό τρόπο να προσομοιάσει την κατάσταση που έχει φοβία. Για παράδειγμα αν ένας άνθρωπος έχει αγοραφοβία, τότε στην αρχή προσπαθεί να κάνει απλώς μια μικρή βόλτα μέσα σε κόσμο αλλά γύρω από το σπίτι του. Αν δεν εμφανίσει κάποιο πρόβλημα τότε την επόμενη φορά κάνει μια λίγο μεγαλύτερη βόλτα. Η διαδικασία επαναλαμβάνεται μέχρι ο άνθρωπος να καταλάβει ότι τελικά δεν ήταν τίποτα και όλα ήταν μέσα στο μυαλό του. Το σημαντικό σε αυτή τη μέθοδο είναι να εφαρμόζεται σταδιακά ενώ ταυτόχρονα η κατάσταση που προκαλεί την φοβία να είναι ελεγχόμενη.