Κι όμως, μπορεί να είσαι με την παρέα σου ή τον σύντροφό σου αλλά να νιώθεις μόνη…
Τι είναι η μοναξιά;
Η μοναξιά αποτελεί ένα από τα δυνατότερα συναισθήματα που πολλοί και πολλές μπορεί να βιώσουμε περιστασιακά ή και σε μακροχρόνιο διάστημα. Επηρεάζει την ψυχική διάθεση και κατ’ επέκταση την ψυχική υγεία του ατόμου και ισοδυναμεί, κατ’ ουσίαν, με το αίσθημα εγκατάλειψης από τους υπόλοιπους ανθρώπους.
Είθισται να προκύπτει ως απότοκο ενός έντονου – τραυματικού γεγονότος, όπως παραδείγματος χάριν μετά από έναν χωρισμό ή το θάνατο αγαπημένου μας προσώπου. Εντούτοις, ουκ ολίγες οι περιπτώσεις ανδρών και γυναικών που η μοναξιά τους χτυπάει την πόρτα ακόμα και σε φάσεις της ζωής τους που φαινομενικά είναι okay.
Πρόκειται για τα άτομα εκείνα που, παρόλο που έχουν την εργασία τους, το σύντροφό τους και τους φίλους τους, τα ίδια νιώθουν μόνοι, νιώθουν απομονωμένοι από τον περίγυρό τους και αυτό τους γίνεται ανυπόφορο.
Έτσι, στο νου των περισσοτέρων μας, όταν μιλάμε για μοναξιά, έρχεται η εικόνα ενός ανθρώπου απομονωμένου από τον κοινωνικό του περίγυρο, που ζει μοναχικά και δεν ενδιαφέρεται για τους παρακειμένους του. Αυτό αποτελεί μόνο μία κοινωνική αναπαράσταση, κι όχι επακριβώς την αλήθεια, μιας και πολλάκις συμβαίνει δύο άνθρωποι να κάθονται δίπλα – δίπλα και μεταξύ τους να υπάρχει ένα απέραντο κενό σιωπής και μία αναμφισβήτητη απουσία επικοινωνίας και κατανόησης.
Είναι εφικτή η καταπολέμηση μοναξιάς;
Η απάντηση είναι ρητή και κατηγορηματική: ναι. Κι αυτό δεν είναι ούτε παραμύθι ούτε όνειρο ούτε ουτοπία ούτε ευσεβής πόθος που δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί. Η μοναξιά μπορεί κάλλιστα να ξεπεραστεί είτε άμεσα είτε σταδιακά, ανάλογα με το βαθμό συνεργασίας του «πάσχοντος».
Μπορεί να τύχει να ακούσετε διάφορους ανθρώπους που ζουν μόνοι να υποστηρίζουν πράγματα όπως: «Εμένα μου αρέσει η μοναχική ζωή· έχω να φροντίζω μόνο για τον εαυτό μου και δε με αγχώνει ούτε στενοχωρεί κανένας άλλος.», «Έχω συνηθίσει τη ζωή αυτή και δεν την αλλάζω.», «Δεν είμαι μόνος· έχω τον εαυτό μου, που στην τελική μόνον αυτόν αξίζει να εμπιστευόμαστε και να αγαπάμε.» και λοιπά. Σε κάθε περίπτωση, να είστε σίγουρες ότι μία τέτοια πρόταση είτε αποτελεί ένα ψευδές δημιούργημα του ατόμου που πάσχει από μοναξιά και κατ’ αυτόν τον τρόπο προσπαθεί να δικαιολογηθεί στον ίδιο του τον εαυτό είτε αποτελεί την ψευδώς ωραιοποιημένη και προσωπικά επιλεγμένη από εκείνον κατάσταση. Αν, όμως, ρωτήσεις ένα τέτοιο άτομο πώς ήταν η ζωή του πριν, πώς είναι η ιδανική ζωή γι’ αυτόν ή αν ζηλεύει τα ζευγάρια, τις οικογένειες και τις παρέες που βλέπει έξω, τότε αμέσως καταλαβαίνεις πως στην πραγματικότητα ούτε του αρέσει η μοναχική ζωή ούτε την επιθυμεί.
Και κάτι τέτοιο, φυσικά, είναι άκρως αιτιολογημένο. Ο άνθρωπος γεννήθηκε φύσει κοινωνικό ον, έλεγε ο Αριστοτέλης, με την εκ γενετής προδιάθεση δηλαδή να συνάπτει σχέσεις και δεσμούς κάθε είδους και μορφής με τον κοινωνικό του περίγυρο. Ένας άνθρωπος, εάν θέλει να είναι ψυχικά υγιής και ισορροπημένος, αρμόζει να διαθέτει σχέσεις κάθε είδους, ακόμη κι αν αυτές είναι λιγοστές: σχέσεις φιλικές, πατρικές, μητρικές, ερωτικές, αδελφικές, συγγενικές, συνεργατικές κ.λπ. Ειδάλλως, τα πράγματα δεν πάνε και τόσο καλά με την ψυχική του υγεία και ισορροπία, είτε ο ίδιος το παραδέχεται είτε το αρνείται.
Για να μην τραβήξουμε κι άλλο, όμως, το θέμα, ας επανέλθουμε στο αρχικό ερώτημα κι ας επαναλάβουμε την απάντησή μας – που συνιστά και απάντηση των ψυχολόγων: ένα άτομο που πάσχει από το δυσάρεστο συναίσθημα της μοναξιάς μπορεί να την καταπολεμήσει είτε γρήγορα είτε εν καιρώ, αρκεί να αποδεχτεί την κατάσταση και να προσπαθήσει να συνεργαστεί με τον ειδικό ή ακόμα και με τις συμβουλές και τους τρόπους που εμείς θα παραθέσουμε ακολούθως.
Πώς επιτυγχάνεται; – Καταπολέμηση μοναξιάς μέσα από 10 κινήσεις
Το πώς διαχειρίζεται κανείς τη δική του μοναξιά, το αίσθημα που ο ίδιος βιώνει, είναι προσωπικό του ζήτημα. Αλλά, αυτό που προέχει είναι συνειδητοποιήσει τη συνθήκη στην οποία βάζει τον εαυτό του και να στοχεύσει αποκλειστικά και μόνο στην αντιμετώπισή της. 10 πρακτικές κινήσεις που όλοι και όλες αξίζει να εφαρμόζετε με στόχο την καταπολέμηση μοναξιάς είναι οι εξής:
Κίνηση #1: Συνειδητοποίηση της μοναξιάς ως συναισθήματος κι όχι ως κατάστασης.
Όταν κάποιος σε μία ορισμένη φάση της ζωής του νιώθει μόνο, δεν είναι επειδή πράγματι είναι μόνος δηλαδή πλήρως αποκομμένος από κάθε ίχνος κοινωνικής ζωής και συναναστροφής, αλλά επειδή για κάποιους λόγους εμφανίστηκε / ενεργοποιήθηκε στον εγκέφαλο του το συγκεκριμένο συναίσθημα. Σκέψεις όπως: «Κανείς δε νοιάζεται για εμένα.» ή «Εγώ δεν έχω κανέναν να με αγαπάει.» ή «Γιατί είμαι τόσο μόνη / -ος;» ενδέχεται να εμφανιστούν στο μυαλό όλων μας μία ή και περισσότερες φορές στη ζωή μας. Εάν τους επιτρέψουμε, όμως, την παραμονή τους στο γνωστικό μας χάρτη (=μυαλό), τότε γίνονται εμμονές και ο εγκέφαλος, λόγω της κατασκευής και της λειτουργίας του, αντιδρά σε αυτές σα να πρόκειται για ερεθίσματα πόνου, κινδύνου και φόβου. Η αλήθεια είναι ότι αυτές οι σκέψεις διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα και το πώς βλέπουμε τα πράγματα, οδηγώντας μας στο να έχουμε την εντύπωση ότι πάσχουμε από πλήρη μοναξιά. Όπως, όμως, αντιλαμβάνεστε μετά από αυτά, η μοναξιά αποτελεί αναμφιβόλως ένα συναίσθημα κι όχι μία υφισταμένη κατάσταση, το οποίο συναίσθημα πρέπει να γίνει κατανοητό και αποδεκτό από το εκάστοτε άτομο που το βιώνει αν θέλει έπειτα να το ξεπεράσει οριστικά.
Κίνηση #2: Διαχωρισμός των διαστρεβλωμένων σκέψεων από την υφισταμένη πραγματικότητα.
Το αμέσως επόμενο βήμα που οφείλει κανείς να ακολουθήσει και που στην ουσία αποτελεί λογική συνέχεια του προηγουμένου είναι να εντοπίσει και να διαχωρίσει στο μυαλό του όλες εκείνες τις παραποιημένες / εσφαλμένες σκέψεις που κάνει, οι οποίες είναι και ο υπαίτιος του ανυπόφορου συναισθήματος της μοναξιάς που τον έχει καταβάλει. Σκέψεις όπως αυτές που αναφέραμε προηγουμένως ή ακόμη και σκέψεις του τύπου: «Όλοι οι άλλοι είναι οι κακοί κι εγώ το θύμα.», χρειάζεται να αναγνωριστούν από το άτομο και να αποβληθούν από τον εγκέφαλό του, διότι του διαστρεβλώνουν την αλήθεια, σύμφωνα με την οποία τόσο οι «κακοί» όσο και εσείς τα «θύματα» μπορείτε να έχετε φίλους, παρέες, συντρόφους. Άρα, προς τι να λέτε ότι εξαιτίας των άλλων είστε μόνοι, αφού κι άλλα άτομα θα πιστεύουν ταυτόχρονα με εσάς ότι εξαιτίας άλλων είναι μόνοι κι επομένως μπορείτε κάλλιστα να είστε μαζί με αυτούς! Απλοϊκή σκέψη αλλά μπορείτε να την κάνετε προκειμένου να αντιλαμβάνεστε πλήρως πως για το δικό σας αίσθημα μοναξιάς δεν ευθύνονται εξ ολοκλήρου οι άλλοι, αλλά κατά κύριο λόγο εσείς, εσείς που πρέπει πλέον να φροντίσετε για την καταπολέμηση μοναξιάς.
Κίνηση #3: Η δύναμη του οραματισμού.
Εν συνεχεία, σας καλούμε ανεπιφύλακτα να οραματιστείτε τα εξής: πώς θα νιώθατε αν δεν αισθανόσασταν μόνοι; πώς θα ήταν τα πράγματα εάν ξαφνικά έφευγε η μοναξιά από μέσα σας; τι σκέψεις θα κάνατε αν δεν σας καταλάμβανε το ανυπόφορο αυτό συναίσθημα; αν ένα πρωί ξυπνούσατε και δεν υπήρχε πλέον μέσα σας η μοναξιά, τι αλλαγές θα κάνατε εκείνη την ημέρα, την επόμενη μέρα, την επόμενη βδομάδα ή / και ευρύτερα στη ζωή σας; Ο οραματισμός είναι πολύ βασικός και εποικοδομητικός, ενώ ταυτόχρονα συνιστά το πρώτο αυτό κίνητρο, το εφαλτήριο για να αρχίσει η καταπολέμηση μοναξιάς. Διαμορφώνοντας, προσδιορίζοντας με σαφήνεια και οραματίζοντας τον τελικό στόχο σας, μπορείτε να ξεκινήσετε με δυναμική διάθεση και όρεξη για προσπάθεια, όσο κι αν αυτή διαρκέσει.
Κίνηση #4: Μεταβολή της εστίασης.
Αντί να αναμοχλεύετε τις ίδιες ανυπόφορες και βασανιστικές σκέψεις περί μοναξιάς κι απομόνωσης, κάντε συνεχώς προσπάθειες να στρέφετε αλλού την προσοχή σας. Τη στιγμή, δηλαδή, που μία σκέψη σχετική με το ότι είστε περιθωριοποιημένοι φτάσει στο μυαλό σας, εσείς ξεκινήστε να φτιάχνετε ένα όμορφο σχέδιο στο χαρτί ή να παίζετε ένα παιχνίδι στο κινητό σας τηλέφωνο ή να κοιτάζετε τη διπλανή σας στο μετρό και το τι έχει φορέσει. Ό,τι τέλος πάντων σας βρίσκετε εύκαιρο εκείνη την ώρα! Αυτή είναι μία εξ ολοκλήρου πρακτική κίνηση για την καταπολέμηση μοναξιάς που φυσικά από μόνη της δεν μπορεί να οδηγήσει στο να την εξαλείψετε πλήρως και σε βάθος, αλλά δύναται σίγουρα να αποδειχθεί αποτελεσματική και βοηθητική στην καθημερινότητά σας.
Κίνηση #5: Η αποκοπή ήδη υπαρχόντων δεσμών είναι εχθρός.
Εάν ανήκετε στην κατηγορία των ατόμων που έχουν φιλικές, εργασιακές, συγγενικές και ερωτικές σχέσεις με τον περίγυρό τους – που είναι και το συνηθέστερο – και παρόλα αυτά αισθάνονται μόνοι, τότε η αποκοπή σας από τις σχέσεις αυτές δεν είναι σε καμία περίπτωση κάτι που πρέπει να συμβεί, αλλά κάτι που πρέπει να αποφευχθεί με κάθε δυνατό μέσο. Η μοναξιά μας οδηγεί στο να κλεινόμαστε ολοένα και περισσότερο στον εαυτό μας και να ασχολούμαστε με εμμονή με τις βασανιστικές σκέψεις που μας κατακλύζουν. Τι έχετε να κάνετε προκειμένου να επιτύχετε την καταπολέμηση μοναξιάς; Να μην κόψετε τους δεσμούς που έχετε ήδη με άλλα άτομα, ακόμη κι αν βλέπετε ότι δε διασκεδάζετε όταν βγαίνετε έξω μαζί τους ούτε έχετε έντονο ενδιαφέρον να συμμετάσχετε σε από κοινού συζητήσεις και δραστηριότητες. Επίσης, θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμο εάν ενημερώνατε τα οικεία αυτά πρόσωπα για το πώς αισθάνεστε όταν είστε μαζί τους κι έτσι να προσπαθείτε μαζί να βρίσκετε πράγματα που να ζωντανεύουν σιγά – σιγά το δικό σας ενδιαφέρον.
Κίνηση #6: «Όμοιος ομοίω αεί πελάζει».
Αναφέρεται από τον Πλάτωνα στο Συμπόσιο και μεταφράζεται ως «ο όμοιος των όμοιο πάντα γυρεύει», ότι δηλαδή το άτομο ψάχνει άτομα με τα οποία έχει κοινά ενδιαφέροντα και γενικότερα κοινά γνωρίσματα προκειμένου να συνάψει οποιαδήποτε σχέση μαζί τους. Εμπνευστείτε από το εν λόγω συμπέρασμα του γνωστού φιλοσόφου και αναζητήστε κι εσείς άτομα με τα οποία να ταιριάζετε. Ίσως είναι δύσκολο κάτι τέτοιο στην αρχή, δεδομένου ότι οι σκέψεις περί μοναξιάς να είναι έντονες, ωστόσο δεν είναι σε καμία περίπτωση ακατόρθωτο. Στο γυμναστήριο που πηγαίνετε αρχίστε να μιλάτε με το διπλανό σας για κάτι σχετικό· στη δουλειά με ένα νέο συνεργάτη για επίσης κάτι σχετικό· ή, ακόμα, εάν η face-to-face επαφή σας είναι δύσκολη, εκμεταλλευτείτε τα διάφορα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το facebook για παράδειγμα. Αν και έχει κατηγορηθεί για την αποξένωση που προκαλεί στους χρήστες του που το χρησιμοποιούν μανιωδώς, το facebook μπορεί να αποτελέσει ένα ιδιαίτερα χρήσιμο εργαλείο στο να βρείτε νέες παρέες, ένα / μία νέο / -α σύντροφο ή να έρθετε σε επανασύνδεση με άτομα από το παρελθόν σας.
Κίνηση #7: Επανασύνδεση· ένα όπλο που χρήζει αξιοποίησης.
Η επανασύνδεσή σας με άτομα από το παρελθόν σας, που θίξαμε ακριβώς παραπάνω, θα μπορούσε από μόνη της να αποτελεί μία από τις 10 πρακτικές κινήσεις για την καταπολέμηση μοναξιάς, μιας και η συμβολή της είναι συνήθως μεγάλη. Μη διστάσετε να αναζητήσετε από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, από άλλους γνωστούς σας και από δικούς σας ή δημόσιους τηλεφωνικούς καταλόγους παλιούς συμμαθητές σας, το «φλερτ» σας κατά τη διάρκεια του σχολείου ή των ακαδημαϊκών σπουδών σας, τους συγγενείς σας που είχατε πριν χρόνια γνωρίσει ή που όταν ήσασταν παιδιά κάνατε παρέα αλλά πλέον χαθήκατε.
Κίνηση #8: Συμμετοχή σε ομάδες.
Μία από τις πιο πρακτικές κι αποτελεσματικές κινήσεις στην οποία προτείνουμε χωρίς καμία αμφιβολία να προβείτε είναι η εγγραφή σας σε τοπικές ομάδες της περιοχής σας, όπως σε μία ομάδα χορού, ζωγραφικής, χειροτεχνίας ή ακόμα και σε έναν αθλητικό σύλλογο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, θα απασχολείται τόσο το μυαλό όσο και το σώμα σας με κάτι που σας αρέσει, κάτι που σας κάνει χαρούμενες, κάτι που καθιστά δημιουργικό τον ελεύθερο χρόνο σας και, ως εκ τούτου, αποτρέπει την είσοδο δυσάρεστων σκέψεων. Παράλληλα, σε μία τέτοια ομάδα είναι βέβαιο ότι θα δημιουργήσετε νέες σχέσεις που θα σας βοηθήσουν ως προς την καταπολέμηση της μοναξιάς που βιώνετε.
Κίνηση #9: Η αγάπη για τον εαυτό και η αυτό-φροντίδα είναι απαραίτητη.
Εάν εσείς οι ίδιες δεν αγαπήσετε τον εαυτό σας έτσι όπως είναι, με τα θετικά και τα αρνητικά του, με τις ικανότητες και τους περιορισμούς του, κι αν εσείς οι ίδιες δε φροντίζετε για ό,τι αυτός μπορεί να χρειάζεται, από διασκέδαση και ξεκούραση μέχρι γυμναστική και καλή διατροφή, τότε μην αναμένετε οι άλλοι να σας αγαπήσουν και να σας φροντίσουν. Γιατί, ακόμη κι αν το κάνουν, είναι πολύ δύσκολο έως απίθανο εσείς να συνειδητοποιήσετε ότι πράγματι σας αγαπούν και σας φροντίζουν, αφού εσείς οι ίδιες δε μπορείτε να δείτε στην πραγματικότητα τι μπορεί να βρει κάποιος σε εσάς που να του αρέσει και που να το αγαπήσει. Αγαπήστε και φροντίστε, επομένως, τον εαυτό σας και ο,τιδήποτε ο τελευταίος χρειάζεται και σύντομα θα αρχίσετε να αντιλαμβάνεστε και την αγάπη από τους άλλους.
Κίνηση #10: Υπομονή και επιμονή για την επίτευξη του τελικού στόχου.
Τέλος, μόνο αν δείξετε υπομονή και επιμονή μέχρι να επιτύχετε τον τελικό σας στόχο θα καταφέρετε να αντιμετωπίσετε συθέμελα τη μοναξιά που νιώθετε. Όπως είπαμε και πιο πριν, το πόσο γρήγορα ή αργά θα επέλθει η «λύτρωση» είναι ένα πολυπαραγοντικό ζήτημα, το οποίο ενδεικτικά εξαρτάται από: το πόσο καιρό νιώθετε μόνοι, το πόση προσπάθεια καταβάλλετε προκειμένου να αντιμετωπίσετε το εν λόγω θέμα, τι υποστήριξη λαμβάνετε από τα οικεία σας πρόσωπα και τις ευρύτερες συνθήκες και γεγονότα. Όσο σύντομα ή μακροπρόθεσμα κι αν επέλθει το επιθυμητό αποτέλεσμα, σημασία έχει ότι θα έρθει κι αυτό είναι το μόνο βέβαια. Έτσι, αν δε μείνατε ευχαριστημένοι από την ομάδα χορού που εγγραφήκατε, ξεκινήστε κολύμβηση και δείτε εκεί πώς θα πάνε τα πράγματα σε σχέση με τη δική σας όρεξη και τις νέες παρέες σας. Επιπλέον, αν δεν είδατε να αλλάζει κάτι στη διάθεσή σας μετά την επανασύνδεσή σας με έναν παλιό συμμαθητή, απλά αναζητήστε έναν άλλον. Εν πάση περιπτώσει, μη χάσετε ποτέ την υπομονή και την επιμονή σας!
Μετά ταύτα, εσείς τι λέτε; Μπορεί η καταπολέμηση μοναξιάς πράγματι να γίνει σε κάποιο άτομο που έχει ήδη αποδεχθεί ότι τη βιώνει και προσπαθεί έμπρακτα να την ξεπεράσει;